თავისუფალი მსოფლიოს განმტკიცების გეგმები(2)

Ost-Berliner Kind hinter dem Stacheldraht, September 1961

Foto: Polizeihistorische Sammlung des Polizeipräsidenten in Berlin

უცხო ქვეყნების დახმარება (გაგრძელება)

..."არტურ ვანდენბერგმა* თქვა: აზრი არა აქვს, ადამიანს, რომელიც ნაპირიდან ექვსი მეტრის დაშორებით იხრჩობა და საშველად გიხმობს, სამი მეტრის სიგრძის თოკი გადაუგდო"...

..."ჩვენ გაგვაჩნია კიდევ უფრო მეტად პოზიტიური ინტერესი, დავეხმაროთ დაბალი განვითარების მქონე ქვეყნებს საკუთარი მოქალაქეებისათვის ღირსეული საარსებო პირობების შექმნაში და აგრეთვე, საკმარისი სიძლიერის, საკუთარი თავის რწმენისა და დამოუკიდებლობის შეძენა-განმტკიცებაში, რათა ისინი გახდნენ დამოუკიდებელი და საკუთარ ძალებში დარწმუნებული მსოფლიო ხალხთა თანამეგობრობის სრულფასოვანი წევრები"...

*http://en.wikipedia.org/wiki/Arthur_H._Vandenberg

IV

...axali wamowyebebis centrSi unda idges mimRebi qveynebis sakuTari nacionaluri programebi. mniSvnelovania, rom ganviTarebadma qveynebma Tavadve dasaxon mkafiod gansazRvruli miznebi da rom es miznebi esadagebodes maTi ekonomikuri zrdis dabalansebul programebs, aRmzrdelobiTi sferos ganviTarebasa da socialuri struqturebis ganaxlebas, programebs, romlebic qveynis Sida, damxmare wyaroebis maqsimaluri efeqturobiT gamoyenebas Seuwyobs xels... amitomac aris upirvelesi moTxovnileba, rom yoveli mimRebi qveynis mTavrobam moaxdinos saukeTeso Zalebis seriozuli mobilizacia, daiwyos TviTdaxmarebis procesi da gaataros Sida reformebi, rogorebicaa miwisa da sagadasaxado reformebi, gaaumjobesos saganmanaTleblo sfero da Seqmnas ufro samarTliani socialuri pirobebi _ rac niSnavs, sakuTari qveynis ganviTarebisaTvis aucilebeli RonisZiebebis gatarebas da saxelmwifos mier miRebuli ucxouri sawarmoo kapitalis moculobis gazrdis SesaZleblobas...

...raRaca drois ganmavlobaSi saWiro iqneba, rom iseT saxelmwifoebs, romlebic Zlier sagareo an saSinao zewolas ganicdian, davexmaroT aseve grantebiTac(saxsrebiT, romlebic ar dagvibrundeba), raTa maT SeZlon, gauZlon am zewolas da SeinarCunon damoukidebloba. msgavs situaciebSi erTguli viqnebiT Cveni miswrafebebis, rom maT, rogorc ki amis pirobebi Seiqmneba, gavuadviloT ekonomikuri arastabilurobidan da stagnaciidan gadasvla ekonomikur eqspansiaze da Cveni daxmareba SeZlebisdagvarad swrafad gadaviyvanoT fuladi saxsrebis Cuqebis programidan ganviTarebisaTvis saWiro(dasabrunebeli) kreditebis gacemaze. Cveni axali programa ar unda iyos mxolod reaqcia komunistur muqarebze an mimRebi qveynebis moklevadian krizisebze gaTvlili. Cven gagvaCnia kidev ufro metad pozitiuri interesi, davexmaroT dabali ganviTarebis mqone qveynebs sakuTari moqalaqeebisaTvis Rirseuli saarsebo pirobebis SeqmnaSi da agreTve, sakmarisi siZlieris, sakuTari Tavis rwmenisa da damoukideblobis SeZena-ganmtkicebaSi, raTa isini gaxdnen damoukidebeli da sakuTar ZalebSi darwmunebuli msoflio xalxTa Tanamegobrobis srulfasovani wevrebi. swored amitom unda iyos Cveni daxmarebebi imaze damokidebuli, Tu ramdenad aqvT mimReb qveynebs mzaoba da mondomeba, gadadgan nabijebi, romlebic am miznebis misaRwevad aris aucilebeli...

V

programa, romelic greZlvadian dagegmarebazea dafuZnebuli, nacvlad mxolod mudmivi moklevadiani krizisebisagan Tavdacvisa, ar SeiZleba drois mcire monakveTSi dafinansebaze iyos gaTvlili. grZelvadiani gegma, gamyarebuli garantiebiT da didxniani dafinanseba aris gadamwyveti mniSvnelobis mqone mTliani programis Tanamimdevrulobisa da qmediTunarianobisaTvis. Tu mzad ara varT msgavsi didxniani pasuxismgeblobebis Cvens Tavze asaRebad, maSin ar unda velodoT arc sxva potenciuri donorebis adrindelze met aqtiurobas da arc raime realistur gegmebs mimRebi qveynebis mxridan.

amitom gTavazobT, sagareo daxmarebebze pasuxismgebeli axali samsaxurisaTvis gamosayofi saxsrebis moculobis, sul cota momavali xuTi wlis periodisaTvis, winaswar gansazRvras da misTvis, aseve xuTi wlis manZilze, rwmunebis miniWebas, aiRos sesxebi, raTa Sesabamisi vadebis sazRvrebSi moaxdinos ganviTarebisaTvis gankuTvnili da dolarSi ukandasabrunebeli kreditebis gacema. verc erTi sxva nabiji ver iqneboda Cveni miswrafebebis ufro mkafio gacxadebis saSualeba mTeli msoflios winaSe. verc erTi sxva nabiji ver Seuwyobda metad xels umaRlesi kvalifikaciis kadrebis mozidvas Cvens samsaxurSi da sxvanairad ver wavaxalisebT ganviTarebad qveynebs imisaTvis, rom moaxdinon TavianTi Zalebis xangrZlivi droiT mobilizeba sakuTari mdgomareobis gasaumjobeseblad.

Tu Cven gvsurs mivideT iseT programasTan, romelic namdvilad gvpirdeba ukeTes momavals, maSin am programas Tavad unda hqondes momavali. gamocdileba gviCvenebs, rom mTeli rigi erTwliani programebiT ar xerxdeba moTxovnebis ekonomikur-racionaluri dakmayofileba. amasTan erTad, gadamwyveti mniSvneloba eniWeba kongresTan mudmiv konsultaciebsa da mis Sesabamis komitetebTan mWidro TanamSromlobas, gansakuTrebiT ki programebis yovelwliur monitorings...

ამ თემაზე ისაუბრა პრეზიდენტმა კენედიმ ევროპიდან დაბრუნების შემდეგაც, სადაც საბჭოთა კავშირის მეთაურთან, ნიკიტა ხრუშოვთან გამართა მოლაპარაკებები.

mimarTva erisadmi,

6. ivnisi, 1961

(batoni xruSovi) darwmunebuli iyo, rom movlenebi misi warmodgenis mixedviT viTardeba, rom axalgazrda, naTeli momavlisaTvis mebrZoli erebis revolucia sabolood komunisturi revoluciiT dasruldeba da rom ...kremlis mxridan mxardaWeris mqone e.w. “ganmaTavisuflebeli omebi” kvlav Zveli meTodebiT – pirdapiri agresiisa da intervenciis saxiT _ gagrZeldeba.

ormocian wlebSi da ormocdaaTianebis dasawyisSi umTavres safrTxes warmoadgenda komunisturi armiis mier daucveli sazRvrebis gadmolaxva _ Cven es koreaSi ganvicadeT. Cveni atomuri bombebis monopolia gadamwyvet rols asrulebda imaSi, rom Tavidan agvecilebina igives ganmeoreba sxva regionebSic. magram amJamad aRmovCndiT axali da sruliad gansxvavebuli safrTxis winaSe. Cven aRar gagvaCnia atomuri bombebis monopolia. sabWoTa raketebi, rogorc gaRma swamT, moaxerxeben amerikuli raketebis Sekavebas, xolo sabWoTa jarebs SeuZliaT Cveni jarebis damarcxeba, Tu Cven movindomebT am e. w. “ganmaTavisuflebel omebSi” CarTvas. ase rom, SesaZlebelia lokaluri konfliqti, romelsac sabWoelebi aCaReben, maT sasargeblod dasruldes _ partizanebis, ajanyebulebisa Tu ZirgamomTxreli saqmianobis meSveobiT.

disciplinirebuli komunistebis erT patara jgufs SeuZlia, sakuTari miznebisTvis gamoiyenos ukmayofileba da gaWirveba romelime qveyanaSi, sadac saSualo wliuri Semosavali zogjer 60 Tu 70 dolars utoldeba da amgvarad miaRwios mTels qveyanaSi Zalauflebis xelSi Cagdebas ise, rom komunisturma jarebma saerTod ar gadakveTon saxelmwifo sazRvrebi. es aris komunisturi Teoria.

Tumca mtkiced mwams, rom dro gviCvenebs am Teoriis aramarTebulobas _ rom komunizmi ki ara, aramed Tavisufleba, damoukidebloba da TviTgamorkveva ibatonebs bolos msoflioSi da rom Tavisufal adamianebs eqnebaT survili da saSualeba, raTa gaimarjvon TavisuflebisaTvis brZolaSi. TavisTavad cxadia, rom es brZola axladSeqmnil da SedarebiT Rarib saxelmwifoebs momaval aTwleulSi uwyvet krizisul mdgomareobas uqadis.

batonma xruSovma gamoiyena argumenti, romelzec axla minda visaubro. man Tqva, msoflioSi arsebobs erTgvari uwesrigoba da xom ar SeiZleba yvelaferSi misi dadanaSauleba. amaSi is sruliad marTalia. Zalzed advilia, xelisuflebis winaaRmdeg yovel gamosvlaze, yovel antiamerikul mitingze, yoveli korufciuli reJimis damxobaze, gaWirvebisa da uimedobis winaaRmdeg mimarTul yovel masobriv protestze vamtkicoT, rom is komunistebis mier aris inspirirebuli. es ase ar aris yovelTvis. namdvilad, komunistebi myisve Cndebian, raTa naxon sargebeli Seqmnili mdgomareobidan, raTa SeaRwion ajanyebulTa xelmZRvanelobaSi, raTa moeqcnen revoluciuri movlenebis gamarjvebis talRaze. magram maT ar SeuqmniaT is garemoebebi, romelTac es movlenebi gamoiwvies.

mokled, im regionebSi, sadac jer kidev gvxvdeba aseTi mZime siRatake, amdeni wera-kiTxvis ucodinari, amdeni avadmyofi bavSvi, aseTi maRali sikvdilianoba Cvil bavSvTa Soris, amdeni usaxlkaro da sasowarkveTili ojaxi, yvelgan aq, Tavisuflebisa da misi momavlis Sansebi damokidebulia aseve adgilobrivi mosaxleobisa da xelisuflebis gadawyvetilebebze.

Tu maT aqvT survili, Tavad gansazRvron sakuTari momavali, xalxi dgas xelisuflebis gverdiT da mosaxleobis keTildReobaze aisaxeba am mTavrobebis samarTliani da progresuli nabijebi, romlebic adamianebSi aRZravs ndobas da aRviZebs Tavdadebas, maSin partizanul moqmedebebsa da ajanyebebs warmateba ar eqnebaT. magram sadac es winapirobebi Sida uTanxmoebebis gamo ar iqneba Sesrulebuli, iq TavisTavad Cndeba garedan yoveli sazRvris darRvevis mcdelobis winaaRmdeg mxolod mcire samxedro dacvis arsebobis sruli garantia...

Cven gveZleva istoriuli Sansi, davexmaroT am qveynebs sakuTari socialuri wesrigis CamoyalibebaSi, vidre isini ise ar momZlavrdebian da ar Seiqmnian imis mtkice garantiebs, rom gaumklavdebian gare Semotevebs da arsebul safrTxeebs. darwmunebulebi varT, amas SegviZlia warmatebiT SevebrZoloT.

Cven SegviZlia maTi SeiaraRebuli Zalebis ise momzadeba da aRWurva, rom isini mzad iyvnen komunistebis mier mxardaWerili ajanyebulebis dasamarcxeblad. Cven SegviZlia maT davexmaroT sakuTari industriisa da soflis meurneobis ganviTarebaSi im kuTxiT, rom amis safuZvelze moxdes saarsebo pirobebis ukeTesobisaken Secvla. Cven SegviZlia maT mivceT stimuli imisTvis, raTa gaaumjobeson TavianTi saxelmwifo mmarTveloba, ganaTlebisa da sagadasaxado sistemebi; raTa ukeT moaxdinon sakuTari dovlaTis gadanawileba da meti keTildReoba miscen sakuTar mosaxleobas...

Tu ara varT mzad msgavsi mxardaWeris gasawevad, maSin Cemis azriT, am regionebSi Tavisuflebis perspeqtiva namdvilad gaurkvevelia... tvirTi mZimea da Cven mas ukve mravali wlis manZilze vzidavT. Tumca mwams, rom brZola jer ar dasrulebula. omi grZeldeba da Cven am procesSi Cveni movaleobebi gvakisria. amitomac mjera kvlav, rom momavalSic davudgebiT gverdiT am qveynis moqalaqeebs ise, rom maT sakuTari Tavisuflebis SenarCuneba SeZlon.

kargad daemTxva, rom kongresma vaSingtonSi daiwyo Cveni sagareo daxmarebebis axali samxedro-ekonomikuri programis ganxilva zustad im dros, roca batoni xruSovis sityvebma am programis aucileblobis dadasturebis demonstrireba moaxdines ise, rogorc arasdros. ra Tqma unda, programa unda iqnas kargad dagegmili da qmediTad gatarebuli; magram mjera, Cven mas ganvaxorcielebT da mwams, rom Tqven, amerikeli adamianebi, erTsulovnad dauWerT mas mxars, radgan amas yvela am regionis usafrTxoebisaTvis gadamwyveti mniSvneloba aqvs. azri ara aqvs, komunizmis gafarToebasTan carieli sityvebiT dapirispirebas, Tu mzad ara varT, vitvirToT Cveni valdebulebebi, raoden mZimec ar unda iyos es...



ათი დღის შემდეგ პრეზიდენტმა კვლავ ისაუბრა ამ ფრონტზე აქტიური მოქმედებების აუცილებლობის თაობაზე.

saerTaSoriso ekonomikuri ganviTarebisa da socialuri reformebis nacionaluri konferencia*,

16. ivnisi 1961

...1952 wels Tavisufalma msofliom gamoxata SeSfoTeba koreaSi SeWris msgavsi, sxva saomari konfliqtebis gaCenis safrTxis Taobaze; dRes ukve, TavisuflebisaTvis yvelaze did saSiSroebas warmoadgens komunistebis mier cinikurad “ganmaTavisuflebel omebad” monaTluli konfliqtebi...

...vaSingtonSi, iseve rogorc mTels qveyanaSi, igrZnoba imis gaZlierebuli survili, rom “raime unda viRonoT”: Tavisuflebis Tavdacvis saSualebebis gasZliereblad, komunizmis gavrcelebis Sesakaveblad, sagareo politikis sferoSi iniciativis xelSi Casagdebad. momismenia imis Sesaxeb, rom Cven unda vikisroT axali samxedro valdebulebebi da SeviyvanoT Cveni jarebi kidev ufro met adgilebSi. damatebiTi saSualebebi Cveni sahaero Tavdacvis ZalebisaTvis ukve gamoyofilia da aq saqme exeba sajariso nawilebis damatebas partizanTa dasamarcxeblad. es yvelaferi udavod mniSvnelovania, magram batoni xruSovis “ganmaTavisuflebel brZolebs” B-58-TviTmfrinavebiT bolos ver movuRebT. SeuZlebelia samxedro garantiebiT maTi Tavidan acileba. umeteswilad, aseve SeuZlebelia, amis Sekaveba amerikuli intervenciiT _ kerZod yvelgan, sadac araa mosalodneli komunisturi intervencia.

amitomac movuwodeb yvelas, visac aqvs survili, “raime viRonoT”, dauyovnebliv, mTeli Tavisi energiiT amoudges mxarSi Cvens sagareo daxmarebebis programas; Tavisi wvlili Seitanos, rom Rirseulad aRvudgeT win socialur usamarTlobasa da ekonomikur qaoss, yovel amboxsa da ZirgamomTxreli saqmianobis yvelanair gamovlinebas; xeli SevuwyoT socialur reformebsa da ekonomikis ganviTarebas, riTac SesaZlebeli iqneba axladSeqmnili saxelmwifoebisa da susti mTavrobebis stabilizireba; movaxdinoT adgilobrivi samxedro Zalebis, romelTac awevT TavianT qveyanaSi komunistebis mfarvelobis qveS myofi partizanebisaTvis winaaRmdegobis gawevis ZiriTadi tvirTi, ukeT momzadeba da aRWurva.

vinc uars ityvis ucxo qveynebis ekonomikur da samxedro daxmarebaze, unda icodes, rom komunistebi amaze ukan ar daixeven, rom maTi daxmarebebi ganviTarebadi qveynebisaTvis srafadaa xelmisawvdomi, rom maT am regionebSi ukve gaagzavnes rva aTasamde teqnikuri personali da gamoyves grZelvadiani kreditebi ise, rom ar daelodnen mimRebi qveynebis parlamentebis mier Tanxebis gankargvis gegmebis yovelwliur damtkicebas. komunisturi blokis daxmareba Cvenive naxevarsferos adamianebisTvisac ki, romlebic didi xania Tavisuflebis samsaxurSi dganan, magram jer kidev elian sakuTari gaWirvebis dasasruls, aris erTgvari macduri satyuara.

mokled, azri ara aqvs xmamaRali sityviT komunizmis gafarToebis winaaRmdeg gamosvlas, Tu ara varT mzad, gaviazroT is, Tu ra saxeobis iaraRis saWiroeba gveqneba am brZolaSi yvelaze xSirad. azri ara aqvs moiTxovo energiuli winsvla Cveni usafrTxoebis dacvis sakiTxSi, Tu ara gvaqvs masSi Sesabamisi fasis gadaxdis survili da mzaoba, vitvirToT is simZime, romelic am usafrTxoebis mopovebisTvisaa aucilebeli. da kidev, rogorc didi xnis win aw gansvenebulma artur vandenbergma Tqva: azri ara aqvs, adamians, romelic napiridan eqvsi metris daSorebiT ixrCoba da saSvelad gixmobs, sami metris sigrZis Toki gadaugdo...

*http://www.jfklibrary.org/Asset-Viewer/Archives/JFKPOF-035-017.aspx

თავისუფალი მსოფლიოს განმტკიცების გეგმები(1)

უცხო ქვეყნების დახმარება

„შეიარაღებული ბანდების წინააღმდეგ ბრძოლის ყველაზე ეფექტური ღონისძიებებიც კი, ან ნებისმიერი ზრუნვა კომუნიზმის შემოტევისაგან თავის დასაცავად წარუმატებლობისათვის იქნება განწირული იქ, სადაც ადგილობრივი მოსახლეობა სიღარიბის დაძლევით არის დაკავებული“.

განსაკუთრებული მიმართვა კონგრესს უცხო ქვეყნების დახმარების შესახებ, შემოკლებით,

22. მარტი, 1961

Cvenma xalxma 1961 wels yoveli diskusia imiT unda daiwyos, rom sruliad naTlad gansazRvros sami ZiriTadi garemoeba:

1.      amJamindeli gegmebi da koncefciebi ucxo qveynebis daxmarebis sakiTxSi xSir SemTxvevaSi aradamakmayofilebelia da ar Seesabameba arc Cvens sakuTar da arc ganuviTarebeli qveynebis moTxovnilebebs samociani wlebis dasawyisisaTvis.

2.      ekonomikuri kraxi zogierTi, marTalia Tavisufali, magram ekonomikurad CamorCenili qveynebis, romlebic amJamad sakuTari ekonomikis realuri eqspansiisa da ekonomikuri qaosis safrTxes Soris arian, iqneboda katastrofa Cveni nacionaluri usafrTxoebisaTvis, saSiSi Cveni SedarebiT ukeTesi keTildReobisaTvis da mZime tvirTi Cveni sindisisaTvis.

3.      ganviTarebul, Tavisufal qveynebs samocian wlebSi eZlevaT istoriuli Sansi, rom didsulovani ekonomikuri daxmarebis wyalobiT yvela CamorCenili saxelmwifoebis naxevarze mets miscen saSualeba, sakuTari impulsebiT moaxerxon gadasvla CamorCenilidan mzard ekonomikaze, iqamde, sanam isinic ar miuaxlovdebian im dRes, rodesac aRar iqnebian gare daxmarebaze damokidebulni.

I

ucxo qveynebis daxmareba, aqamde ucxo RonisZieba, romliTac msoflios Zaxils saSvelad amerikam upasuxa, ar aris marto erTi romelime partiis an mTavrobis saqme. ori didi prezidentis, hari trumenisa da duait eizenhaueris, winamZRolobiT moxda misi adgilidan daZvra, rasac mxari dauWira orive politikuri partiis mravalma wevrma kongresSic da mTels qveyanaSi.

Cveni pirveli mniSvnelovani RonisZieba am sferoSi iyo daxmarebis programa im qveynebis mosamarageblad, romlebsac meore msoflio omma udidesi ziani miayena, sakvebiT, tansacmeliTa da sxva pirveladi moxmarebis sagnebiT. Cveni momdevno nabiji iyo marSalis gegmis gatareba, mZlavri da warmatebiT dagvirgvinebuli programa dasavleT evropis qveynebis ekonomikebis aRsadgenad da komunisturi eqspansiis Tavidan asacileblad msoflios am nawilSi. amas mohyva “oTxpunqtiani programa”, romlis saSualebiTac Cven vcdilobdiT, xelmisawvdomi gagvexada mecnieruli da teqnikuri miRwevebi ganviTarebadi qveynebis mosaxleobisaTvis. momavlisaTvis am daxmarebebis koncefciam safuZveli moumzada ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis dafuZnebas (OECD), romelic Tavisufali samyaros mier msoflios ekonomikur da socialur ganviTarebaSi erToblivi wvlilis Setanis instrumenti iqneba.

am miznis gansaxorcieleblad axali sicocxle unda CavberoT Cveni Zalisxmevis erTianobisa da erTsulovnebis suls, romelic adrec umagrebda zurgs Cvens erTobliv miswrafebebs. amas garda, aucilebelia Cveni ucxo qveynebis daxmarebis organizaciisa da Cveni Sexedulebebis safuZvlebis revizia, raTa moviyvanoT is SesabamisobaSi im axal problemebTan, romelTa winaSec dRes vdgavarT.

am saqmis verc erTi mxardamWeri ver iqneba kmayofili amJamindeli programis obieqturad gansjisas, romelic sinamdvileSi mravali da sxvadasxvanairi qveprogramebisagan Sedgeba. misi xelmZRvaneloba aris daqsaqsuli, biurokratiulad nafleTebad daglejili, umweo da nela funqcionirebadi, gangebis wyalobas mindobili samsaxurebis iracionaluri kompleqsi, romelic sul cota oTx saministrosa da kidev sxva ramodenime uwyebas aerTianebs. programa efuZneba mTel rig sakanonmdeblo aqtebsa da administraciul qmedebebsa Tu RonisZiebebs, romlebic gansxvavebuli droisaTvisa da sxva miznebisaTvis iyo gansazRvruli da romelTa umravlesobac dReisaTvis ukve moZvelebuli, urTierTsawinaaRmdego an saocrad mouqnelia da amitom, amJamindel moTxovnilebebsa da miznebs sruliad ar Seesabameba. am programis naklovanebaTa mizeziT ukve dawyebulia aqac da ucxoeTSic Cveni moqmedebebis mimarT ndobis Seryeva.

programa saWiroebs maRalkvalificirebuli kadrebis wasaxaliseblad imgvari samsaxurebrivi pirobebis Seqmnas, rom mozidul iqnas sakmarisi raodenobis uniWieresi mamakacebi da qalebi, romelTac xelewifebaT ucxo mTavrobebTan keTilmegobuli urTierTobis damyareba da Tan Rrmad aqvT gaTavisebuli ekonomikuri ganviTarebis procesis udidesi mniSvneloba. profesiuli momavalis gaurkvevlobam da sazogadoebaSi maTi avtoritetis Semcirebam gamoiwvia sagareo urTierTobebis sferoSi dasaqmebulTa Soris, romlebic samsaxurebrivi movaleobebis TanakveTiTa da miznebis bundovnad dasaxviT gamowveuli mudmivi WoWmanisa da dabneulobis gamo axal-axal imedgacruebebs ganicdian, samsaxurebrivi moralisa da Sedegianobis dacema. mxolod erTeuli TanamSromlebis, romlebic programis gagrZelebas aqamde rogorRac axerxeben, erTguli da Tavdadebuli muSaobis Sedegia, rom Cven jer kidev vaRwevT raRac warmatebebs okeanis gaRma.

amasobaSi ucxoeTis daxmarebis programis araTanabarma da Seufereblad moklevadianma finansirebam gaanela megobar qveynebSi didxniani dagegmarebisa da sakuTari qmedebebis survili, romelsac gadamwyveti mniSvneloba aqvs soliduri ekonomikuri ganviTarebisaTvis. programaSi stabilurobisa da Tanamimdevrulobis deficitma, yoveli samoqmedo gegmisaTvis gansazRvruli vadebis arsebobis saWiroebam da kidev, amerikuli daxmarebebis damabnevelma simravlem erTi da igive ucxo qveynisaTvis _ am yvelaferma Cvens Tanadgomaze gavlena iqonia da daamZima amocana, daisaxos realisturi miznebi da SeirCes Sesatyvisi normebi. urTierTdakavSirebuli proeqtebis naCqarevi momzadeba, Sesabamisi wlis biujetis ritmisaTvis fexis Sewyobis mizniT, ver gaamarTlebs marTlzomieri dagegmarebis SorsmWvretelobis kuTxiT. samagierod sabWoTa kavSirs mieca SesaZlebloba, sakuTar Tavze grZelvadiani valdebulebebis aRebis gziT, gamoiyenos Tavisi ucxo qveynebis daxmarebis programebi imisTvis, rom gaxados ganviTarebadi qveynebi rusul daxmarebaze damokidebuli da amiT emsaxuros msoflio komunizmis miznebs.

Cveni daxmarebis programebs imaSic unda SehqondeT wvlili, daicvas zogierTi qveyana ekonomikuri qaosisa, an sruli ekonomikuri kraxisagan da uSvelos maT Tavisi damoukideblobisa da Tavisuflebis SenarCunebaSi, magram faqtia, rom bevri im qveynebidan, romelTac Cven mudmivad vexmarebiT, amJamadac ar aris axlos stabiluri ekonomikuri zrdis mdgomareobasTan iseve, rogorc daxmarebis dawyebisas. fuli, romelsac Cven gavcemdiT krizisuli situaciebis gansamuxtavad an moklevadiani politikuri miznebis gansaxorcieleblad, unda dagvxmareboda qveynis xelSeuxeblobisa da damoukideblobis SenarCunebaSi, magram Zalzed iSviaTad moxerxda, mimRebi qveynis maRal ekonomikur stabilurobasTan miaxloeba...

II

...rodesac siRaribe izrdeba da ekonomikuri qaosi iwyeba, es iwvevs arsebuli politikuri da socialuri wesrigis ngrevas, rac aucileblad moaxdens totalitarizmis win wamowevis provocirebas yvela sust da arastabilur regionSi. amiT saSiSroeba eqmneba Cvens sakuTar usafrTxoebasa da ekonomikur keTildReobas. ganviTarebadi qveynebis xelSewyobisa da daxmarebis programa aucileblad unda gagrZeldes, radgan amas moiTxovs Cveni xalxis interesebi da politikuri Tavisuflebis sakiTxis saWiroeba.

Cven Zalzed gansakuTrebul istoriul periodSi gviwevs cxovreba. laTinuri amerika, afrika, axlo aRmosavleTi da azia Cabmulni arian omSi sakuTari damoukideblobis uflebisaTvisa da TavianTi Zveli socialuri pirobebis ganaxlebisaTvis. es axali erebi saWiroeben xelSewyobas kreditebis gamoyofisa da teqnikuri daxmarebis saxiT, zustad iseve, rogorc Tavis droze movaxdineT msoflios CrdiloeT naxevarsferos naxevarSi mTeli rigi gamocdilebebisa da sxva kapitalis danergva, roca ganvaxorcieleT idustrializaciisa da ekonomikis gegmazomieri ganviTarebis programebi.

Cvens droSi yvela am axalaRmocenebuli saxelmwifoebis daxmarebas sxva, kidev ufro Rrma mizezic aqvs. gamonaklisis gareSe, yvela maTgani ganicdis komunistur zewolas. umetes SemTxvevaSi es aris pirdapiri samxedro zewola. rig SemTxvevebSi is iRebs intensiuri, ZirgamomTxreli saqmianobis formas, rac mdgomareobs imaSi, rom axal da xSirad arastabilur, Tanamedrove institutebs, romlebic am qveynebma aqamde Seqmnes, safuZveli Seeryes da amgvarad moxdes maTi Canacvleba sxvebiT.

Tumca komunizmis damarcxebis negatiuri mizani ar aris samociani wlebis Cveni ucxo qveynebis daxmarebis programebis TviTmizani. misi umTavresi amocana metwilad mdgomareobs imaSi, xeli Seuwyos msoflios istoriaSi imis mtkicebulebis datovebas, rom meoce saukuneSic, iseve rogorc mecxrameteSi da dedamiwis samxreT naxevarsferoSi, iseve rogorc CrdiloeTisaSi, ekonomikur zrdasa da politikur demokratias xelixelCakidebulebs SeuZliaT ganviTareba.

mokled rom vTqvaT, Cven marto valdebulebebi ki ara gvaqvs Sesasrulebeli _ Cvens win iSleba farTo perspeqtivebi, romelTa ganxorcielebac gvevaleba. Cven vdgavarT, raSic mtkiced var darwmunebuli, ganviTarebuli, Tavisufali qveynebis didi erTianobis miswrafebis winaSe, davexmaroT CamorCenil qveynebs didxniani ganviTarebis gegmis safuZvlebis SeqmnaSi. mravali, aseTi ganuviTrebeli qveyana Zalian axlos aris imasTan, rom moaxdinos Tavisi ekonomikis, socialuri da politikuri urTierTobebis sakmarisad stabilizireba da sakuTari ZalebiT moaxdinos ekonomikuri eqspansia _ im SedegiT, rom xangrZlivad da myarad dadges fexze. samociani wlebi SesaZlebelia _ da aucilebelic _ gaxdes gadamwyveti “ganviTarebis aTwleuli”, drois monakveTi, romelSic Tavisufali, stabiluri da sakuTar TavSi darwmunebuli erebis kidev ufro gazrdili erToba SeZlebs, Seamciros daZabuloba da safrTxeebi mTels msoflioSi. es mizani CvenTvis misaRwevia maSin _ da mxolod maSin _, Tu sxva ganviTarebuli qveynebic SemogvierTdebian im ganzraxviT, rom daxmarebis mimReb qveynebs davuwesoT mTeli rigi erToblivad SeTanxmebuli kriteriumebi, davusaxoT grZelvadiani gegmebis miznebi da daviwyoT maT misaRwevad saWiro RonisZiebebis gatareba, raSic yoveli saxelmwifo sakuTari SesaZleblobidan da yoveli ganviTarebadi qveynis saWiroebidan gamomdinare Tavis, Sesatyvis wvlils Seitans. Cveni amocanis Rrma azri mdgomareobs imaSi, rom SevqmnaT iseTi axali partnioruli erToba Crdilo da samxreT naxevarsferoebs Soris, romlis muSaobaSic yvela Tavisufali saxelmwifo miiRebs aqtiur monawileobas da sadac yvela Tavisufali saxelmwifo Tavis Tavze aiRebs sakuTari SesaZleblobebis Sesabamis pasuxismgeblobas.

valdebulni varT, gavaerTianoT Tavisufali industriuli qveynebi saerTo miznis garSemo, iseT qveynebs, romelTac namdvilad ZaluZT miaRwion sakuTari ekonomikis ayvavebas, davexmaroT am miznis miRwevaSi. amgvari midgomis saZirkveli ukve gvaqvs OECD(evropis urTierTTanamSromlobisa da ganviTarebis organizacia)-s dafuZnebis saxiT, romelic jer kidev prezident eizenhaueris xelmZRvanelobisas gakeTda. msgavsi TanamSromlobis instrumenti SesaZleblobas mogvcems, ganviTarebadi qveynebis ekonomikebi sakuTar “orbitebze gavuSvaT”, sadac isini ukve sakuTari energiis wyaroebiT miRweuli ekonomikuri zrdis mdgomareobas miaRweven da metad aRar dasWirdebaT gansakuTrebuli sagareo daxmareba. Tu iqneba es ganxorcielebuli _ da me yvela safuZveli maqvs imedis, rom es asec iqneba _, maSin es aTwleuli Tavisufali kacobriobis istoriaSi namdvilad gadamwyveti mniSvnelobis iqneba.

am Cveni miznebis warmatebuli ganxorcieleba damokidebulia urTierTobebis swor dalagebaze, rac saSualebas mogvcems, sakuTari momavlisaTvis mebrZoli erebis aRmSeneblobisaTvis mimarTuli Zalebi CavayenoT msoflio Tanamegobrobis samsaxurSi da warmatebiT davagvirgvinoT Cveni mcdeloba, movaxdinoT sxva ganviTarebuli qveynebis didi mondomebisa da Cveni miswrafebebis mizanmimarTulobisa da Tanamimdevrulobis Tanxvedra am mimarTulebiT. Tu mimReb qveynebs nebas mivcemT, gamoiyenos Cveni daxmarebebi mTeli rigi moklevadiani, xelovnurad Seqmnili krizisebis aRmofxvrisaTvis, nacvlad imisa, rom sruli ndoba gamoucxados Sorsmimavali miznebis gansaxorcielebel gegmebs, maSin Cven uazrod gavflangavT Cvens fulad saxsrebs da zians mivayenebT sakuTar keTil saxelsa da avtoritets. aseve naklebad Segviwyobs xels es sasurvel usafrTxoebasTan da sagareo daxmarebebis SemcirebasTan miaxloebaSi.

mokled, sxdomebis amJamindel periodSive unda moaxdinos kongresma ganviTarebadi qveynebis daxmarebebis sakiTxSi dramatuli gardatexis SetanaSi Tavisi Tanadgomis demonstrireba. valdebulebi varT, vuTxraT maT: Tu Tqven mzad xarT, daiwyoT saWiro saSinao reformebi da sakuTari Tavis daxmareba, xolo Semdeg danarCen ganviTarebul qveynebs: Tu Tqven mravlismomcvel CarCoebSi mzad iqnebiT udidesi ZalisxmevisaTvis, maSin Cven ganzraxuli gvaqvs uaxloesi, momavali “ganviTarebis aTwleulis” ganmavlobaSi movaxerxoT dabali ganviTarebis mqone qveynebis bedis Carxis motrialeba mdgomareobamde _ roca dadgeba molodini im dRisa, rodesac sabolood yvela qveyana myarad dadgeba fexze da sagareo daxmareba ar iqneba didi xniT saWiro.

amis winapiroba iqneboda, am weliwadSi Cveni qveynis mier winamZRolobis sakuTar Tavze aReba, axali meTodebis an ufro logikuri, meti Sedegianobisa da efeqturobis mqone sagareo daxmarebebis gegmis SemuSaveba. kongress vurCev am saxis gegmas, Tavisi pirvandeli saxiT warmodgenils, romelic uaxloes momavalSi moewodeba kongress da romlis mokle monaxazsac qvemoT SemogTavazebT, dauyovnebliv mianiWos kanonis Zala.

III

Tu gvinda, rom sagareo daxmarebebisaTvis gankuTvnili Cveni saxsrebi gaazrebulad da qmediTad iqnas gamoyenebuli, maSin Cven gvWirdeba Zireuli axali koncefciebisa da principebis erTiani kompleqsi. misi Semadgeneli nawilebia:

1.  struqturuli xelmZRvaneloba da ganxorcieleba _ erTi konkretuli samsaxuris daarseba vaSingtonsa da mTlian saoperacio sferoSi, romelic uflebebisa da samoqmedo saSualebebis Sesabamisi instrumentebiT iqneba aRWurvili, nacvlad mravali, erTmaneTTan konkurirebad da damabnevel dawesebulebaTa kompleqsisa;

2.  qveynebis mixedviT gansxvavebuli ganviTarebis gegmebi _ saguldagulod gaazrebuli programa, romelic iqneba TiToeuli qveynis gamoyenebadi rezervebis Sesatyvisi, nacvlad calkeuli programebis mTeli seriisa, romlebsac aranairi urTierTkavSiri ar gaaCniaT; aqamde Zalian xSirad, Cveni ganviTarebis miznebi da proeqtebi ar iyo imgvarad dawyobili, rom warmodgenili yofiliyos erTmaneTis Semavsebeli RonisZiebebis saxiT ekonomikis grZelvadiani ganviTarebis programis CarCoebSi;

3.  dagegmareba da finansireba didxniani periodisaTvis _ erTaderTi SesaZlebeli forma, azriani da racionaluri urTierTkavSiris dasamyareblad;

4.  dolarebSi dasabrunebeli, ganviTarebisaTvis gacemuli kreditebis SeRavaTiani pirobebi, kreditis gamcemsa da mimRebs Soris urTierTobebis nomalur komerciul safuZvlebze ageba da urTierTpativiscemis garemos Seqmna, rogorc dotaciuri daxmarebebis dakargvisa an mimRebi qveynisagan dasabrunebeli kreditis dasacavad _ Tu es aucilebeli iqneba zogierT SemTxvevaSi.

5.  upiratesobis miniWeba iseTi qveynebisaTvis, romlebsac meti mzaoba da SesaZleblobebi gaaCniaT sakuTari rezervebis mobilizaciisaTvis, saWiro socialuri da ekonomikuri reformebis gasatareblad, grZelvadian dagegmarebasTan Seguebisa da sxva iseTi RonisZiebebis gasatareblad, romlebic aucilebelia TviTmyofadi ekonomikuri eqspansiis stadiis misaRwevad;

6.  mravalferovani midgoma _ konkretuli programa da sakanonmdeblo norma Sesatyvisi valdebulebebisaTvis, romelTa daxmarebiTac moxdeba sxva ganviTarebuli qveynebis wvlilis efeqturobis gazrda da maTi monacvleobiTi Sevseba;

7.  axali samsaxuri axali personaliT, romlebic airCeva saukeTeso profesiuli TvisebebiT, umaRlesi pasuxismgeblobis grZnobiT dajildoebuli da amJamad am sferoSi momuSave adamianebisagan, samsaxuri, romelic momavalSi Cveni qveynis yvela kuTxidan miizidavs maRalkvalificiur kadrebs;

8.  ganviTarebaSi daxmarebebis gancalkeveba samxedro daxmarebebisagan _ ucxo qveynebis socialur-ekonomikuri ganviTarebis xelSewyobis Cveni programa unda iqnas maTi sakuTari faseulobebis gaTvaliswinebiT ganxiluli da im umTavaresi da specifiuri wvlilis mixedviT Sefasebuli, risi Setanac Tavad ZaluZs TiToeul qveyanas Cveni usafrTxoebis moTxovnilebebis saqmeSi...