თავისუფალი მსოფლიოს განმტკიცების გეგმები(1)

უცხო ქვეყნების დახმარება

„შეიარაღებული ბანდების წინააღმდეგ ბრძოლის ყველაზე ეფექტური ღონისძიებებიც კი, ან ნებისმიერი ზრუნვა კომუნიზმის შემოტევისაგან თავის დასაცავად წარუმატებლობისათვის იქნება განწირული იქ, სადაც ადგილობრივი მოსახლეობა სიღარიბის დაძლევით არის დაკავებული“.

განსაკუთრებული მიმართვა კონგრესს უცხო ქვეყნების დახმარების შესახებ, შემოკლებით,

22. მარტი, 1961

Cvenma xalxma 1961 wels yoveli diskusia imiT unda daiwyos, rom sruliad naTlad gansazRvros sami ZiriTadi garemoeba:

1.      amJamindeli gegmebi da koncefciebi ucxo qveynebis daxmarebis sakiTxSi xSir SemTxvevaSi aradamakmayofilebelia da ar Seesabameba arc Cvens sakuTar da arc ganuviTarebeli qveynebis moTxovnilebebs samociani wlebis dasawyisisaTvis.

2.      ekonomikuri kraxi zogierTi, marTalia Tavisufali, magram ekonomikurad CamorCenili qveynebis, romlebic amJamad sakuTari ekonomikis realuri eqspansiisa da ekonomikuri qaosis safrTxes Soris arian, iqneboda katastrofa Cveni nacionaluri usafrTxoebisaTvis, saSiSi Cveni SedarebiT ukeTesi keTildReobisaTvis da mZime tvirTi Cveni sindisisaTvis.

3.      ganviTarebul, Tavisufal qveynebs samocian wlebSi eZlevaT istoriuli Sansi, rom didsulovani ekonomikuri daxmarebis wyalobiT yvela CamorCenili saxelmwifoebis naxevarze mets miscen saSualeba, sakuTari impulsebiT moaxerxon gadasvla CamorCenilidan mzard ekonomikaze, iqamde, sanam isinic ar miuaxlovdebian im dRes, rodesac aRar iqnebian gare daxmarebaze damokidebulni.

I

ucxo qveynebis daxmareba, aqamde ucxo RonisZieba, romliTac msoflios Zaxils saSvelad amerikam upasuxa, ar aris marto erTi romelime partiis an mTavrobis saqme. ori didi prezidentis, hari trumenisa da duait eizenhaueris, winamZRolobiT moxda misi adgilidan daZvra, rasac mxari dauWira orive politikuri partiis mravalma wevrma kongresSic da mTels qveyanaSi.

Cveni pirveli mniSvnelovani RonisZieba am sferoSi iyo daxmarebis programa im qveynebis mosamarageblad, romlebsac meore msoflio omma udidesi ziani miayena, sakvebiT, tansacmeliTa da sxva pirveladi moxmarebis sagnebiT. Cveni momdevno nabiji iyo marSalis gegmis gatareba, mZlavri da warmatebiT dagvirgvinebuli programa dasavleT evropis qveynebis ekonomikebis aRsadgenad da komunisturi eqspansiis Tavidan asacileblad msoflios am nawilSi. amas mohyva “oTxpunqtiani programa”, romlis saSualebiTac Cven vcdilobdiT, xelmisawvdomi gagvexada mecnieruli da teqnikuri miRwevebi ganviTarebadi qveynebis mosaxleobisaTvis. momavlisaTvis am daxmarebebis koncefciam safuZveli moumzada ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis dafuZnebas (OECD), romelic Tavisufali samyaros mier msoflios ekonomikur da socialur ganviTarebaSi erToblivi wvlilis Setanis instrumenti iqneba.

am miznis gansaxorcieleblad axali sicocxle unda CavberoT Cveni Zalisxmevis erTianobisa da erTsulovnebis suls, romelic adrec umagrebda zurgs Cvens erTobliv miswrafebebs. amas garda, aucilebelia Cveni ucxo qveynebis daxmarebis organizaciisa da Cveni Sexedulebebis safuZvlebis revizia, raTa moviyvanoT is SesabamisobaSi im axal problemebTan, romelTa winaSec dRes vdgavarT.

am saqmis verc erTi mxardamWeri ver iqneba kmayofili amJamindeli programis obieqturad gansjisas, romelic sinamdvileSi mravali da sxvadasxvanairi qveprogramebisagan Sedgeba. misi xelmZRvaneloba aris daqsaqsuli, biurokratiulad nafleTebad daglejili, umweo da nela funqcionirebadi, gangebis wyalobas mindobili samsaxurebis iracionaluri kompleqsi, romelic sul cota oTx saministrosa da kidev sxva ramodenime uwyebas aerTianebs. programa efuZneba mTel rig sakanonmdeblo aqtebsa da administraciul qmedebebsa Tu RonisZiebebs, romlebic gansxvavebuli droisaTvisa da sxva miznebisaTvis iyo gansazRvruli da romelTa umravlesobac dReisaTvis ukve moZvelebuli, urTierTsawinaaRmdego an saocrad mouqnelia da amitom, amJamindel moTxovnilebebsa da miznebs sruliad ar Seesabameba. am programis naklovanebaTa mizeziT ukve dawyebulia aqac da ucxoeTSic Cveni moqmedebebis mimarT ndobis Seryeva.

programa saWiroebs maRalkvalificirebuli kadrebis wasaxaliseblad imgvari samsaxurebrivi pirobebis Seqmnas, rom mozidul iqnas sakmarisi raodenobis uniWieresi mamakacebi da qalebi, romelTac xelewifebaT ucxo mTavrobebTan keTilmegobuli urTierTobis damyareba da Tan Rrmad aqvT gaTavisebuli ekonomikuri ganviTarebis procesis udidesi mniSvneloba. profesiuli momavalis gaurkvevlobam da sazogadoebaSi maTi avtoritetis Semcirebam gamoiwvia sagareo urTierTobebis sferoSi dasaqmebulTa Soris, romlebic samsaxurebrivi movaleobebis TanakveTiTa da miznebis bundovnad dasaxviT gamowveuli mudmivi WoWmanisa da dabneulobis gamo axal-axal imedgacruebebs ganicdian, samsaxurebrivi moralisa da Sedegianobis dacema. mxolod erTeuli TanamSromlebis, romlebic programis gagrZelebas aqamde rogorRac axerxeben, erTguli da Tavdadebuli muSaobis Sedegia, rom Cven jer kidev vaRwevT raRac warmatebebs okeanis gaRma.

amasobaSi ucxoeTis daxmarebis programis araTanabarma da Seufereblad moklevadianma finansirebam gaanela megobar qveynebSi didxniani dagegmarebisa da sakuTari qmedebebis survili, romelsac gadamwyveti mniSvneloba aqvs soliduri ekonomikuri ganviTarebisaTvis. programaSi stabilurobisa da Tanamimdevrulobis deficitma, yoveli samoqmedo gegmisaTvis gansazRvruli vadebis arsebobis saWiroebam da kidev, amerikuli daxmarebebis damabnevelma simravlem erTi da igive ucxo qveynisaTvis _ am yvelaferma Cvens Tanadgomaze gavlena iqonia da daamZima amocana, daisaxos realisturi miznebi da SeirCes Sesatyvisi normebi. urTierTdakavSirebuli proeqtebis naCqarevi momzadeba, Sesabamisi wlis biujetis ritmisaTvis fexis Sewyobis mizniT, ver gaamarTlebs marTlzomieri dagegmarebis SorsmWvretelobis kuTxiT. samagierod sabWoTa kavSirs mieca SesaZlebloba, sakuTar Tavze grZelvadiani valdebulebebis aRebis gziT, gamoiyenos Tavisi ucxo qveynebis daxmarebis programebi imisTvis, rom gaxados ganviTarebadi qveynebi rusul daxmarebaze damokidebuli da amiT emsaxuros msoflio komunizmis miznebs.

Cveni daxmarebis programebs imaSic unda SehqondeT wvlili, daicvas zogierTi qveyana ekonomikuri qaosisa, an sruli ekonomikuri kraxisagan da uSvelos maT Tavisi damoukideblobisa da Tavisuflebis SenarCunebaSi, magram faqtia, rom bevri im qveynebidan, romelTac Cven mudmivad vexmarebiT, amJamadac ar aris axlos stabiluri ekonomikuri zrdis mdgomareobasTan iseve, rogorc daxmarebis dawyebisas. fuli, romelsac Cven gavcemdiT krizisuli situaciebis gansamuxtavad an moklevadiani politikuri miznebis gansaxorcieleblad, unda dagvxmareboda qveynis xelSeuxeblobisa da damoukideblobis SenarCunebaSi, magram Zalzed iSviaTad moxerxda, mimRebi qveynis maRal ekonomikur stabilurobasTan miaxloeba...

II

...rodesac siRaribe izrdeba da ekonomikuri qaosi iwyeba, es iwvevs arsebuli politikuri da socialuri wesrigis ngrevas, rac aucileblad moaxdens totalitarizmis win wamowevis provocirebas yvela sust da arastabilur regionSi. amiT saSiSroeba eqmneba Cvens sakuTar usafrTxoebasa da ekonomikur keTildReobas. ganviTarebadi qveynebis xelSewyobisa da daxmarebis programa aucileblad unda gagrZeldes, radgan amas moiTxovs Cveni xalxis interesebi da politikuri Tavisuflebis sakiTxis saWiroeba.

Cven Zalzed gansakuTrebul istoriul periodSi gviwevs cxovreba. laTinuri amerika, afrika, axlo aRmosavleTi da azia Cabmulni arian omSi sakuTari damoukideblobis uflebisaTvisa da TavianTi Zveli socialuri pirobebis ganaxlebisaTvis. es axali erebi saWiroeben xelSewyobas kreditebis gamoyofisa da teqnikuri daxmarebis saxiT, zustad iseve, rogorc Tavis droze movaxdineT msoflios CrdiloeT naxevarsferos naxevarSi mTeli rigi gamocdilebebisa da sxva kapitalis danergva, roca ganvaxorcieleT idustrializaciisa da ekonomikis gegmazomieri ganviTarebis programebi.

Cvens droSi yvela am axalaRmocenebuli saxelmwifoebis daxmarebas sxva, kidev ufro Rrma mizezic aqvs. gamonaklisis gareSe, yvela maTgani ganicdis komunistur zewolas. umetes SemTxvevaSi es aris pirdapiri samxedro zewola. rig SemTxvevebSi is iRebs intensiuri, ZirgamomTxreli saqmianobis formas, rac mdgomareobs imaSi, rom axal da xSirad arastabilur, Tanamedrove institutebs, romlebic am qveynebma aqamde Seqmnes, safuZveli Seeryes da amgvarad moxdes maTi Canacvleba sxvebiT.

Tumca komunizmis damarcxebis negatiuri mizani ar aris samociani wlebis Cveni ucxo qveynebis daxmarebis programebis TviTmizani. misi umTavresi amocana metwilad mdgomareobs imaSi, xeli Seuwyos msoflios istoriaSi imis mtkicebulebis datovebas, rom meoce saukuneSic, iseve rogorc mecxrameteSi da dedamiwis samxreT naxevarsferoSi, iseve rogorc CrdiloeTisaSi, ekonomikur zrdasa da politikur demokratias xelixelCakidebulebs SeuZliaT ganviTareba.

mokled rom vTqvaT, Cven marto valdebulebebi ki ara gvaqvs Sesasrulebeli _ Cvens win iSleba farTo perspeqtivebi, romelTa ganxorcielebac gvevaleba. Cven vdgavarT, raSic mtkiced var darwmunebuli, ganviTarebuli, Tavisufali qveynebis didi erTianobis miswrafebis winaSe, davexmaroT CamorCenil qveynebs didxniani ganviTarebis gegmis safuZvlebis SeqmnaSi. mravali, aseTi ganuviTrebeli qveyana Zalian axlos aris imasTan, rom moaxdinos Tavisi ekonomikis, socialuri da politikuri urTierTobebis sakmarisad stabilizireba da sakuTari ZalebiT moaxdinos ekonomikuri eqspansia _ im SedegiT, rom xangrZlivad da myarad dadges fexze. samociani wlebi SesaZlebelia _ da aucilebelic _ gaxdes gadamwyveti “ganviTarebis aTwleuli”, drois monakveTi, romelSic Tavisufali, stabiluri da sakuTar TavSi darwmunebuli erebis kidev ufro gazrdili erToba SeZlebs, Seamciros daZabuloba da safrTxeebi mTels msoflioSi. es mizani CvenTvis misaRwevia maSin _ da mxolod maSin _, Tu sxva ganviTarebuli qveynebic SemogvierTdebian im ganzraxviT, rom daxmarebis mimReb qveynebs davuwesoT mTeli rigi erToblivad SeTanxmebuli kriteriumebi, davusaxoT grZelvadiani gegmebis miznebi da daviwyoT maT misaRwevad saWiro RonisZiebebis gatareba, raSic yoveli saxelmwifo sakuTari SesaZleblobidan da yoveli ganviTarebadi qveynis saWiroebidan gamomdinare Tavis, Sesatyvis wvlils Seitans. Cveni amocanis Rrma azri mdgomareobs imaSi, rom SevqmnaT iseTi axali partnioruli erToba Crdilo da samxreT naxevarsferoebs Soris, romlis muSaobaSic yvela Tavisufali saxelmwifo miiRebs aqtiur monawileobas da sadac yvela Tavisufali saxelmwifo Tavis Tavze aiRebs sakuTari SesaZleblobebis Sesabamis pasuxismgeblobas.

valdebulni varT, gavaerTianoT Tavisufali industriuli qveynebi saerTo miznis garSemo, iseT qveynebs, romelTac namdvilad ZaluZT miaRwion sakuTari ekonomikis ayvavebas, davexmaroT am miznis miRwevaSi. amgvari midgomis saZirkveli ukve gvaqvs OECD(evropis urTierTTanamSromlobisa da ganviTarebis organizacia)-s dafuZnebis saxiT, romelic jer kidev prezident eizenhaueris xelmZRvanelobisas gakeTda. msgavsi TanamSromlobis instrumenti SesaZleblobas mogvcems, ganviTarebadi qveynebis ekonomikebi sakuTar “orbitebze gavuSvaT”, sadac isini ukve sakuTari energiis wyaroebiT miRweuli ekonomikuri zrdis mdgomareobas miaRweven da metad aRar dasWirdebaT gansakuTrebuli sagareo daxmareba. Tu iqneba es ganxorcielebuli _ da me yvela safuZveli maqvs imedis, rom es asec iqneba _, maSin es aTwleuli Tavisufali kacobriobis istoriaSi namdvilad gadamwyveti mniSvnelobis iqneba.

am Cveni miznebis warmatebuli ganxorcieleba damokidebulia urTierTobebis swor dalagebaze, rac saSualebas mogvcems, sakuTari momavlisaTvis mebrZoli erebis aRmSeneblobisaTvis mimarTuli Zalebi CavayenoT msoflio Tanamegobrobis samsaxurSi da warmatebiT davagvirgvinoT Cveni mcdeloba, movaxdinoT sxva ganviTarebuli qveynebis didi mondomebisa da Cveni miswrafebebis mizanmimarTulobisa da Tanamimdevrulobis Tanxvedra am mimarTulebiT. Tu mimReb qveynebs nebas mivcemT, gamoiyenos Cveni daxmarebebi mTeli rigi moklevadiani, xelovnurad Seqmnili krizisebis aRmofxvrisaTvis, nacvlad imisa, rom sruli ndoba gamoucxados Sorsmimavali miznebis gansaxorcielebel gegmebs, maSin Cven uazrod gavflangavT Cvens fulad saxsrebs da zians mivayenebT sakuTar keTil saxelsa da avtoritets. aseve naklebad Segviwyobs xels es sasurvel usafrTxoebasTan da sagareo daxmarebebis SemcirebasTan miaxloebaSi.

mokled, sxdomebis amJamindel periodSive unda moaxdinos kongresma ganviTarebadi qveynebis daxmarebebis sakiTxSi dramatuli gardatexis SetanaSi Tavisi Tanadgomis demonstrireba. valdebulebi varT, vuTxraT maT: Tu Tqven mzad xarT, daiwyoT saWiro saSinao reformebi da sakuTari Tavis daxmareba, xolo Semdeg danarCen ganviTarebul qveynebs: Tu Tqven mravlismomcvel CarCoebSi mzad iqnebiT udidesi ZalisxmevisaTvis, maSin Cven ganzraxuli gvaqvs uaxloesi, momavali “ganviTarebis aTwleulis” ganmavlobaSi movaxerxoT dabali ganviTarebis mqone qveynebis bedis Carxis motrialeba mdgomareobamde _ roca dadgeba molodini im dRisa, rodesac sabolood yvela qveyana myarad dadgeba fexze da sagareo daxmareba ar iqneba didi xniT saWiro.

amis winapiroba iqneboda, am weliwadSi Cveni qveynis mier winamZRolobis sakuTar Tavze aReba, axali meTodebis an ufro logikuri, meti Sedegianobisa da efeqturobis mqone sagareo daxmarebebis gegmis SemuSaveba. kongress vurCev am saxis gegmas, Tavisi pirvandeli saxiT warmodgenils, romelic uaxloes momavalSi moewodeba kongress da romlis mokle monaxazsac qvemoT SemogTavazebT, dauyovnebliv mianiWos kanonis Zala.

III

Tu gvinda, rom sagareo daxmarebebisaTvis gankuTvnili Cveni saxsrebi gaazrebulad da qmediTad iqnas gamoyenebuli, maSin Cven gvWirdeba Zireuli axali koncefciebisa da principebis erTiani kompleqsi. misi Semadgeneli nawilebia:

1.  struqturuli xelmZRvaneloba da ganxorcieleba _ erTi konkretuli samsaxuris daarseba vaSingtonsa da mTlian saoperacio sferoSi, romelic uflebebisa da samoqmedo saSualebebis Sesabamisi instrumentebiT iqneba aRWurvili, nacvlad mravali, erTmaneTTan konkurirebad da damabnevel dawesebulebaTa kompleqsisa;

2.  qveynebis mixedviT gansxvavebuli ganviTarebis gegmebi _ saguldagulod gaazrebuli programa, romelic iqneba TiToeuli qveynis gamoyenebadi rezervebis Sesatyvisi, nacvlad calkeuli programebis mTeli seriisa, romlebsac aranairi urTierTkavSiri ar gaaCniaT; aqamde Zalian xSirad, Cveni ganviTarebis miznebi da proeqtebi ar iyo imgvarad dawyobili, rom warmodgenili yofiliyos erTmaneTis Semavsebeli RonisZiebebis saxiT ekonomikis grZelvadiani ganviTarebis programis CarCoebSi;

3.  dagegmareba da finansireba didxniani periodisaTvis _ erTaderTi SesaZlebeli forma, azriani da racionaluri urTierTkavSiris dasamyareblad;

4.  dolarebSi dasabrunebeli, ganviTarebisaTvis gacemuli kreditebis SeRavaTiani pirobebi, kreditis gamcemsa da mimRebs Soris urTierTobebis nomalur komerciul safuZvlebze ageba da urTierTpativiscemis garemos Seqmna, rogorc dotaciuri daxmarebebis dakargvisa an mimRebi qveynisagan dasabrunebeli kreditis dasacavad _ Tu es aucilebeli iqneba zogierT SemTxvevaSi.

5.  upiratesobis miniWeba iseTi qveynebisaTvis, romlebsac meti mzaoba da SesaZleblobebi gaaCniaT sakuTari rezervebis mobilizaciisaTvis, saWiro socialuri da ekonomikuri reformebis gasatareblad, grZelvadian dagegmarebasTan Seguebisa da sxva iseTi RonisZiebebis gasatareblad, romlebic aucilebelia TviTmyofadi ekonomikuri eqspansiis stadiis misaRwevad;

6.  mravalferovani midgoma _ konkretuli programa da sakanonmdeblo norma Sesatyvisi valdebulebebisaTvis, romelTa daxmarebiTac moxdeba sxva ganviTarebuli qveynebis wvlilis efeqturobis gazrda da maTi monacvleobiTi Sevseba;

7.  axali samsaxuri axali personaliT, romlebic airCeva saukeTeso profesiuli TvisebebiT, umaRlesi pasuxismgeblobis grZnobiT dajildoebuli da amJamad am sferoSi momuSave adamianebisagan, samsaxuri, romelic momavalSi Cveni qveynis yvela kuTxidan miizidavs maRalkvalificiur kadrebs;

8.  ganviTarebaSi daxmarebebis gancalkeveba samxedro daxmarebebisagan _ ucxo qveynebis socialur-ekonomikuri ganviTarebis xelSewyobis Cveni programa unda iqnas maTi sakuTari faseulobebis gaTvaliswinebiT ganxiluli da im umTavaresi da specifiuri wvlilis mixedviT Sefasebuli, risi Setanac Tavad ZaluZs TiToeul qveyanas Cveni usafrTxoebis moTxovnilebebis saqmeSi...